Palestina-protesten ontwrichten de Vuelta, gaat de koers Madrid halen?

FOTO JAVIER LIZON/EPA - Demonstranten tegen de deelname van Israel-Premier Tech 

hebben zich woensdagmorgen verzameld bij de start van de 17de etappe van de Vuelta.

Punaises op de weg, een gewonde renner en twee afgebroken etappes: Palestina-protest stort de Ronde van Spanje in chaos.

"Laat ons gewoon fietsen, meer vragen we niet"

   - Javier Guillen koersdirecteur

11 Sep 2025 - NRC
Thijs Niemantsverdriet

Met een vingertje in de lucht reed Giulio Pellizzari woensdag over de finish op de Alto de El Morredero in Galicië. Het was de eerste grote profzege voor de 21-jarige Italiaanse renner, die geldt als een van de grote talenten in het peloton.

Toch was Pellizzari’s overwinning niet het belangrijkste nieuws in de zestiende etappe van de Vuelta. Dat was het feit dat de etappe helemaal kon worden uitgereden – zonder kleerscheuren bij de renners. Geen boze menigte met Palestina-vlaggen bij de finish, geen demonstranten die het parcours oprenden. Iedereen haalde opgelucht adem.

Nooit eerder werd de wielersport zó ontregeld door protesten als in deze Vuelta, waar demonstranten dagelijks te hoop lopen tegen de aanwezigheid van de omstreden wielerploeg Israel-Premier Tech. Er waren boze Franse boeren in de jaren tachtig en klimaatdemonstranten op het WK in Glasgow in 2023. Maar zij veroorzaakten nooit wat de honderden, misschien wel duizenden pro-Palestinaactivisten in Spanje op dit moment voor elkaar krijgen: ontwrichting en onzekerheid.

Dinsdag was het weer raak. Demonstranten op de slotklim naar Mos.Castro de Herville maakten een finish daar onmogelijk, zodat tijdens de koers besloten werd om de eindstreep acht kilometer naar voren te halen. De gekortwiekte rit werd gewonnen door de Colombiaan Egan Bernal, zijn eerste zege in vier jaar, maar onder de renners overheersten verwarring en frustratie.

Grimmiger

Het was de tweede etappe die voortijdig werd afgebroken; hetzelfde gebeurde vorige week in de elfde rit naar Bilbao. De protesten krijgen een steeds grimmiger karakter. Renners vertellen dat ze punaises en spijkers op de weg vinden, vloeistof in hun gezicht gegooid krijgen en schrikken van de agressie in de ogen van de betogers. Er is inmiddels ook een eerste sportief slachtoffer: de Spaanse renner Javier Romo, die zondag ten val kwam door een demonstrant, is naar huis. Te veel last van zijn schaafwonden.

Zolang IPT in koers blijft, zullen de protesten aanhouden. De ploeg weigert de Vuelta vrijwillig te verlaten, ondanks herhaalde verzoeken van de organisatie. Wel besloot het de naam Israel-Premier Tech te verwijden van het tricot. Die geste is voor de demonstranten niet genoeg, zo bleek deze week.

De chaos is zo groot, dat het inmiddels de vraag is of de Vuelta het einde gaat halen. Koersdirecteur Javier Guillen zei dinsdagavond tegen journalisten dat de wedstrijd „gewoon” doorgaat. Hij zei ook dat er „geen plan-B” is voor slotrit naar Madrid, aanstaande zondag, waar grootschalige protesten zijn aangekondigd. Hij riep de demonstranten op om zijn koers met rust te laten. „Iedereen wil vrede in Gaza, maar de Vuelta is niet de plek waar deze kwestie beslecht gaat worden.”

In het peloton leven inmiddels, behalve frustratie over de impact op de koers, serieuze zorgen over de veiligheid. In een opmerkelijk scherp statement betwijfelde Richard Plugge, teambaas van Visma-Lease a Bike, de ploeg van rodetruidrager Jonas Vingegaard, of de organisatoren de zaak nog wel in de hand hebben: „Zo lang de koersdirectie en de UCI de Vuelta laten doorgaan, ga ik ervan dat de veiligheid volledig gegarandeerd is. Maar dit is al de tweede keer dat ze daar tijdens de wedstrijd op terug moesten komen – en dat heeft invloed gehad op het koersverloop.”

Bij de tijdrit donderdag in Valladolid worden opnieuw protesten verwacht. Activisten hebben de afgelopen twee weken ontdekt hóe gemakkelijk de koers te ontregelen valt. Wielrennen vindt plaats in de openbare ruimte: geen politiemacht is groot genoeg om een etappe van 160 kilometer – of zelfs een tijdritparcours van 27 kilometer – te beveiligen. Ontregeling is een effectief pr-wapen: ieder incident in Spanje vestigt de aandacht op het geweld van Israël in Gaza.

De Vuelta-organisatie bevindt zich in een onmogelijke positie. Ze is niet bevoegd om IPT uit koers te halen – dat kan alleen de internationale wielerfederatie UCI, en die geeft vooralsnog geen krimp. Ondertussen vergroot iedere koersdag die in chaos eindigt de kans dat deze Vuelta, zelfs als hij het einde haalt, de geschiedenis zal ingaan als een sportief waardeloze editie. Wat is een zege van Vingegaard straks waard als zijn rivalen herhaaldelijk de kans is ontnomen de rode trui aan te vallen?

De vraag is ook wat de gebeurtenissen in Spanje op de lange termijn voor de wielersport zullen betekenen. Na twee seizoen van incidenteel pro-Palestina-protest langs het parcours lijkt de actiegeest nu echt uit de fles. In Canada eisen actievoerders inmiddels dat IPT wordt uitgesloten van de Grand Prix Cycliste de Montreal, die komende zondag verreden wordt. Gebeurt dit niet, dan is de kans reëel dat ook in daar de koers verstoord gaat worden door acties. Dichter bij huis werd woensdag de tweede etappe van de vrouwenkoers Tour de l’Ardèche geannuleerd vanwege protestacties tegen bezuinigingen in Frankrijk.

Hoe het ook afloopt, de Vuelta van 2025 zal de geschiedenis ingaan als de koers die de kwetsbaarheid van het wielrennen in één klap zichtbaar maakte. Zullen de voorjaarsklassiekers, de Giro d’Italia en de Tour de France ooit nog hetzelfde zijn?

Toegangskaarten

Zorgen over de veiligheid van renners zouden kunnen leiden tot een systeem van toegangskaarten bij de finish of steeds meer koersen die op een afgesloten circuit verreden worden. Dat is beter te beveiligen en brengt ook extra inkomsten met zich mee. Maar het zal de wielersport ook haar voornaamste charme ontnemen: de ultieme toegankelijkheid.

„Uit respect voor de renners, het publiek en onze sport, laat ons gewoon fietsen”, smeekte Vuelta-directeur Guillen de demonstranten dinsdag. „Meer vragen we niet.”