Johan Neeskens: duro e vulnerabile
Johan Neeskens: duro e vulnerabile
Voetbal International, lunedì 7 ottobre 2024
di Frans van den Nieuwenhof - IN MEMORIAM
Sembrava avere ancora l'energia dell'idolo giovanile eternamente giovane. Più Johan Neeskens invecchiava, più cercava avventure all'estero. Il suo ultimo viaggio si è concluso domenica in Algeria, dove Neeskens ha lavorato per la KNVB al progetto World Coaches. Là, è morto per un arresto cardiaco all'età di 73 anni.
La storia di Johan Neeskens può essere letta integralmente anche per i non abbonati.
Neeskens è stato un calciatore di fama mondiale che ha sempre unito la sua carriera di allenatore a una certa forma di idealismo. A 50 anni, nel 2001, ha fondato con la (seconda) moglie Marlis la Fondazione Johan Neeskens. In questo modo, ha sostenuto i bambini disabili, in un'epoca in cui avere una propria Fondazione non era ancora così "di moda". Il fatto che abbia sempre tenuto d'occhio il lato umano del suo mestiere è una caratteristica tipica dello sportivo di punta orientato alle prestazioni. In questo modo, Neeskens non desiderava dare un'immagine eccessiva di sé. Tuttavia, è stato orgoglioso quando, nel 2017, è stata pubblicata una sua biografia.
A giudicare dai suoi successi e dalla lista di onorificenze come calciatore, Neeskens è stato incredibilmente modesto in età avanzata. Il fuoco che mostrava come giocatore non era mai evidente nelle parole che sceglieva. All'esterno, non aveva nulla della spavalderia di Amsterdam mostrata dal suo omonimo Cruijff. Johan "Segundo" si comportava quasi con umiltà ed era sempre gentile.
Il suo atteggiamento in campo e fuori lo ha reso straordinariamente popolare. Come calciatore, era l'idolo della gente per eccellenza. A Barcellona i tifosi lo adorano ancora oggi e ogni tifoso olandese che ha visto giocare Neeskens ha un debole per lui. "Il Barcellona sarà per sempre il mio club. Più dell'Ajax”, ha ricordato in seguito.
Un calciatore come lui potrebbe competere senza sforzo al vertice anche adesso. Perché Neeskens era il prototipo del centrocampista completo. Sapeva fare tutto. Era bravo tecnicamente, forte tatticamente e difensivamente senza precedenti, segnava molto ed era un ragazzo d'oro nello spogliatoio. Tranne nei momenti in cui ha perso brevemente il controllo della vita. Allora Neeskens non era da nessuna parte.
"A volte mi imbarazzava il fatto di dover
chiedere bucce e pane vecchio ovunque"
- JOHAN NEESKENS
Non ha avuto una vita facile. Neeskens, nato a Heemstede il 15 settembre 1951, ha imparato cosa fosse la lotta nella sua prima infanzia. Sua madre è malata, soffre di asma, tubercolosi e ha solo un polmone. Suo padre lavora alla Hoogovens nell'incenerimento dell'acciaio e non è uno sportivo. Preferiva stare in disparte”, mi disse una volta Neeskens. Dalla sua cameretta, "Han" - così la madre chiama il figlio più piccolo - guarda i polli, le mucche, i maiali e le lepri che il padre alleva. Nel pomeriggio, spesso attraversano insieme il quartiere su carri trainati da cavalli per andare a prendere la pula per gli animali. Continua a fare questi lavori anche quando poi gioca nella prima squadra dell'RCH. A volte mi imbarazzava il fatto di dover chiedere bucce e pane vecchio ovunque.
Neeskens è il grande orgoglio di suo nonno Jilles, ma fatica a scuola. Con alcuni compagni di scuola, non è il benvenuto in casa. Non ero abbastanza bravo”, dice in seguito. Quando ero in mezzo a quei ragazzi, si capiva che pensavano: “È solo un idiota”. Ma durante le lezioni di ginnastica ho reagito. Allora ero il migliore. Che si trattasse di corsa, salto in lungo o salto in alto, vincevo i premi”.
Neeskens frequenta la scuola superiore di Hoofddorp, a 15 chilometri in bicicletta da casa sua. Ha successo nel baseball ed è stato nominato miglior battitore ai Campionati europei giovanili di Roma. Come calciatore sedicenne dell'RCH, Neeskens attira l'attenzione di Barry Hughes, che vuole portarlo ad Haarlem. La cosa non va a buon fine, ma per Neeskens l'interesse è la spinta per una decisione straordinaria. Al padre dice: “Papà, cercherò di guadagnare i miei soldi giocando a calcio. Accetterò la scommessa”.
Piet Peeman lo aggrega alla prima squadra dell'RCH. L'allenatore lo critica molto. "Quel ragazzo è ancora un bambino, lo distruggerà”, avvertono alcuni dirigenti delle giovanili. Neeskens riprende il fanatismo di Peeman. Come difensore centrale, in Prima Divisione deve affrontare temuti centravanti come Wytze Couperus dell'Haarlem e Tonny van der Linden dell'Elinkwijk.
© ProShots
Il calcio di rigore nella finale della Coppa del Mondo 1974 contro la Germania Ovest.
Neeskens aveva giocato solo cinque partite nella prima squadra della RCH quando il Ct della nazionale Arie de Vroet lo incluse nella nazionale UEFA. L'Heemskerker offre alla squadra qualcosa in più. De Vroet: “Nei Paesi Bassi abbiamo sempre avuto calciatori belli da vedere. Ragazzi con una tecnica raffinata e così via. Ma nei grandi tornei c'è di più. Bisogna usare il fisico. Neeskens è uno che, per quanto giovane, non si lascia intimidire”.
Agli Europei giovanili, finisce in squadra con Wim Rijsbergen, Johnny Rep, René van de Kerkhof e Bert van Marwijk. La squadra impressiona vincendo 0-1 contro la Scozia all'Ibrox Park. Nella finale contro la DDR è 1-1, dopo di che i tedeschi dell'Est sono dichiarati vincitori del torneo grazie a un pareggio.
Ad Haarlem, Neeskens si guadagna da vivere passando lo straccio nei corridoi e sotto i porticati dei condomìni. A casa, le cose non vanno bene. Anche suo fratello maggiore Jilles vive lì, insieme con la moglie e il figlio. L'ambiente è umido e pieno di correnti d'aria. Nell'estate del 1970, i due fratelli occuparono abusivamente una casa ad Haarlem. "Ogni giorno era una festa”, ricorda Neeskens. "Finché, dopo una decina di giorni, non siamo stati sfrattati dopo una decina di giorni”.
Dopo l'estate, la sua vita cambia completamente. Neeskens può andare all'Ajax, dove gioca il suo grande idolo Johan Cruijff. Il club di Amsterdam ha 225 mila fiorini per lui. Neeskens pensa: se tra un anno e mezzo giocherò in prima squadra, avrò fatto bene. La seconda partita di allenamento è contro il Chelsea. Entra al posto di Gerrie Mühren e non perde più il posto. L'Ajax ha guadagnato una stella”, scrive la stampa.
L'allenatore Rinus Michels vuole vedere più durezza e potenza di duello a centrocampo. E così accoppia due rompiscatole: Nico Rijnders è l'altra metà del duo. In un'intervista, Neeskens ha confessato: “Non faccio mai prestazioni morbide. Questo perché ho un po' troppa poca tecnica. Il mio impegno e la mia durezza devono compensare questa mancanza”. Con apparente facilità, Neeskens affronta numerosi infortuni. Anche un naso rotto o una leggera commozione cerebrale non lo preoccupano. Il suo fisico è spesso nero e blu dall'anca alla caviglia”, rivela la madre.
In giovane età, Neeskens è già avverso a tutte le attenzioni della stampa. "Non osavo rilasciare interviste. Avevo paura che la gente dicesse: gioca bene a calcio, ma non sa aprire bocca”.
IN ARANCIONE
Il 5 ottobre 1970 viene convocato per la Jong Oranje. Quattro settimane dopo, segnò abilmente il gol decisivo durante la partita di Coppa dei Campioni tra Basilea e Ajax (1-2), dopo di che il Ct della nazionale maggiore, Frantisek Fadrhonc, lo incluse nella selezione della squadra A olandese. "Sono sorpreso”, è l'unica frase riportata dalla bocca di Neeskens.
Senza Cruijff, che sta per diventare padre, l'Olanda perde 1-0 contro la DDR l'11 novembre. Il compagno di nazionale Willem van Hanegem parla con entusiasmo del debuttante. Neeskens ha giocato benissimo”, ha risposto "De Kromme" dopo la partita. Il giornalista Maarten de Vos scrive su De Tijd: “In sei mesi, si è trasformato da provinciale in una celebrità internazionale”.
Il passaggio dall'RCH all'Ajax è nebuloso. Passare da due allenamenti a settimana a una vita da professionista a tutti gli effetti richiede molto al suo fisico. A volte deve vomitare dopo un allenamento. Michels lo frena. Gli consiglia di “farsi una bella passeggiata”, perché: “A volte devi mettere tutto da parte. Non serve a nulla andare a letto sempre più presto o allenarsi sempre più duramente. Devi fare un bel giro, andare a bere qualcosa e dimenticare che sei un calciatore professionista. Non un giorno, ma due o tre. Vedrai che ti aiuterà”.
Neeskens prende a cuore i consigli di Michels e si fa una reputazione di giocatore di livello superiore. La sua popolarità ad Amsterdam e dintorni è alta. Ruud Krol e lui sono single e ricevono regolarmente lettere d'amore dalle ragazze dell'Ajax. Michels alla fine gli parla del comportamento che aveva incoraggiato in precedenza. Questo fa infuriare Neeskens. Non osando affrontare il suo allenatore, si rivolge a Sjaak Swart, il capitano della squadra.
Swart è come un secondo padre. Il sabato sera, Neeskens rimane spesso con lui. "Poi, si rilassa in pigiama guardando la TV", dice Swart. "So esattamente cosa dirgli. È molto sensibile su questo. Non bisogna mai dirgli: devi fare questo o devi fare quello. Allora diventa sin troppo feroce, troppo stimolato. Se lo si lascia fare con calma, è una forza inestimabile per la squadra”.
"Il grande attaccabrighe”, lo definisce il Volkskrant.
Tredici falli In una partita: è una vergogna”.
Nella finale di Coppa dei Campioni 1971 contro il Panathinaikos (2-0), è costretto a giocare terzino destro. Neeskens dimostra la propria versatilità anche con la nazionale olandese. Durante il cammino verso il Mondiale del '74, fa da apripista in casa contro la Norvegia. La partita finisce 9-0 e Neeskens segna tre volte. Tre settimane dopo, parte della stampa olandese apre una raffica di critiche contro di lui. Contro il Belgio, surclassa Paul Van Himst. Oh, ha giocato? Secondo alcuni, lo ha preso a calci. Sul Volkskrant, il giornalista sportivo Frans Ensink esprime il suo disgusto nei confronti di Neeskens. "Il grande attaccabrighe", lo definisce il giornale. Tredici falli in una partita: una vergogna. Ensink scrive: “Neeskens è stato il grande colpevole dello stadio. Prima ha cercato di eliminare Wilfried Van Moer con la violenza fisica, poi il suo bersaglio è diventato Van Himst. Che cosa c'era di sbagliato in Neeskens nel prendersi gioco delle regole del gioco così spesso e così duramente? Sembrava impazzito”.
Cruijff prende le difese del compagno. "Neeskens ci ha salvato", dice il maestro dopo lo 0-0. Questa affermazione lo aiuta, perché le critiche sono difficili da accettare per Neeskens. "Ero completamente devastato da quella situazione. Piangevo terribilmente. Ho avuto una crisi di pianto, mi sono seduto in panchina e ho pensato: non giocherò mai più per gli Oranje. Ero così fuori di me”.
Mentalmente sembra forte, ma è anche vulnerabile e introverso. Inoltre, Neeskens è molto più di un semplice demolitore. È tecnico, agile e dinamico. Neeskens diventa il centrocampista completo che il calcio non ha mai conosciuto. Può eliminare il rifinitore avversario (come Sandro Mazzola nella finale di Coppa dei Campioni del 1972 contro l'Inter), ma sbuca altrettanto facilmente nell'area di rigore avversaria.
Sulla strada per il Mondiale, l'Ajax crolla. Dopo tre anni di successi con l'Ajax, Cruijff parte per il Barcellona. Neeskens lo seguirà l'anno dopo. Nella sua ultima stagione (1973/74), Neeskens diventa capocannoniere del club con 15 gol. Dopo una sconfitta contro il De Graafschap (1-0), nell'aprile 1974 l'Ajax perde il campionato. La rivista Deze Week pubblica due giorni dopo un editoriale con il titolo: L'AJAX IN ROVINA PER ALCOOL E DONNE.
Si tratta di una dichiarazione dell'allenatore, George Knobel, che afferma: “È tutto un casino, ognuno fa quello che gli pare. L'unica autodisciplina che devono avere è: andare a letto in orario e non andare a caccia di donne o a ubriacarsi”. L'intervista costò il posto a Knobel.
"Ho messo in pratica ciò che Cruijff aveva detto. Incondizionatamente."
JOHAN NEESKENS
Esattamente 11 settimane dopo, gli Oranje si qualificano per la finale del mondiale in Germania Ovest. Gli Ajacidi sono in gran forma. Neeskens diventa una delle stelle del torneo e realizza cinque gol, tre dei quali su calcio di rigore. Il rigore che Neeskens tira diventa iconico: ne realizza due contro la Bulgaria e uno nella finale contro la Germania Ovest. Anche contro il Brasile, Neeskens segna in modo tipico. Segna su un cross di Cruijff con una scivolata volitiva e controllata. Neeskens è più che mai l'aiutante perfetto di Cruijff. Johan ha visto in me l'uomo in grado di giocare in pressione come una squadra”, ha spiegato in seguito. Ho eseguito quello che mi ha detto. E l'ho ascoltato. Incondizionatamente. Cruijff ha fatto giocare meglio un'intera squadra, perché ha previsto le situazioni”.
BARCELLONA
Dopo quattro anni all'Ajax, Neeskens può vantare uno splendido curriculum. Due volte campione nazionale, tre volte vincitore della Coppa dei Campioni, una volta della Coppa d'Olanda e più di 120 partite di campionato, in cui ha segnato 33 volte. In più, un mondiale di grande successo, che gli è valso il quinto posto nella classifica del Pallone d'oro di Miglior giocatore europeo dell'anno.
E ha ancora solo 22 anni. Sembra che il mondo sia ai suoi piedi. Ma ci sono anche altre voci. Da parte di chi teme che stia trascurando il proprio fisico e che presto si esaurisca. Inoltre, sta incontrando problemi finanziari. Neeskens, insieme con il suo socio Peter Steeman, ha acquistato il Cocky's Bar e il Wiener Café di Zaandam. Gli investimenti sbagliati creano un debito di 200 mila fiorini. Il suo stipendio viene sequestrato e tutti i premi della nazionale olandese finiscono direttamente al fisco. Cor Coster, suocero e manager di Cruijff, accompagnò Neeskens nel suo trasferimento al Barcellona, dove il centrocampista intascò un'elemosina di mezzo milione di dollari oltre a un generoso stipendio. Le preoccupazioni finanziarie sembrano essere finite da un giorno all'altro.
La bancarotta è l'emblema di Neeskens. Duro e spietato in campo, credulone e un po' ingenuo fuori. Chi lo circonda lo descrive come un uomo dal carattere molto tenero. "La gente pensava che fossi un ragazzo terribilmente gentile”, dice lui stesso.
In Catalogna lo chiamano El Torero, il torero. Le aspettative sono alte ora che il Barcellona è tornato campione per la prima volta dopo 14 anni. Con Neeskens in squadra, non riesce ad eguagliare questo risultato. Nella stagione 1974/75 la squadra arriva terza. In casa il Barcellona rimane imbattuto, in trasferta perde dodici partite su diciassette.
Nei quattro anni successivi, il club dovette inchinarsi alla supremazia a livello nazionale del Real Madrid e dell'Atlético Madrid. Nel '76, Neeskens diventa il capocannoniere del club e il primo straniero a essere eletto in Spagna calciatore dell'anno. Un altro momento saliente è la vittoria della Coppa delle Coppe nel 1979. Il Fortuna Düsseldorf perse 4-3 ai supplemenatari.
Neeskens ripensa a quel periodo al Camp Nou con soddisfazione. "Per via dell'ambiente, ho giocato ogni partita lì con la pelle d'oca sul corpo. Dopo cinque anni, volevano continuare con Allan Simonsen. Non ho avuto problemi. A Barcellona sono stato benissimo, e il momento più importante è stato la nomina come calciatore dell'anno”.
Alla Oranje, le cose non andarono per il verso giusto tra il '74 e il '78. Dopo il Mondiale in Germania Ovest, arriva un nuovo Ct, osserva Knobel. Cruijff e Neeskens ottengono i loro privilegi. Per la partita di allenamento in Svezia, il 4 settembre '74, si presentano alla convocazione con un giorno di ritardo e sono accompagnati dalle mogli. Cruijff utilizza la sua rubrica su De Telegraaf per spiegare questo comportamento. "Non vedo cosa ci sia di male nel portare la propria moglie a una partita di calcio”, osserva. L'Oranje vince 1-5, Neeskens segna due volte.
I giocatori del PSV hanno firmato per questa partita. Entrambi gli eventi hanno un colpo di coda un anno dopo. Il 10 settembre '75, Cruijff e Neeskens arrivano di nuovo con un giorno di ritardo per una partita in trasferta, questa volta in Polonia. Questo non piace a Jan van Beveren e Willy van der Kuijlen (entrambi del PSV). Quest'ultimo grida: “Là avremo i re di Spagna”. Si scatena una rivolta con Van Beveren e Cruijff al centro, ma con Van der Kuijlen e Neeskens come secondi. Il giocatore del PSV decide di non mettersi più a disposizione degli oranje.
Agli Europei, Neeskens si perde. Nella semifinale contro la Cecoslovacchia, gli viene mostrato il cartellino rosso dall'arbitro Clive Thomas dopo 76 minuti per un tackle duro su Zdenek Nehoda. Si tratta di una sciocchezza, visto che in precedenza i cecoslovacchi erano rimasti in dieci uomini dopo un'entrataccia di Jaroslav Pollak sullo stesso Neeskens. Quando nel prolungamento, subito dopo il controverso 1-2 di Nehoda, anche il sostituto Van Hanegem deve lasciare il campo per il rosso per proteste, l'Olanda perde irrimediabilmente: 1-3. Un addio sconcertante a una squadra ancora più forte in termini di maturità e potenzialità rispetto a quella del 1974.
Ai Mondiali del 1978 in Argentina, Neeskens conferma la sua fama mondiale come uno dei centrocampisti più duri che il calcio conosca. Nella partita contro il Perù, subisce un grave infortunio alle costole, che gli costa i duelli con l'Austria e la Germania Ovest nel secondo turno. Ma nella fase finale del torneo, sopporta tutto il dolore. Cinque iniezioni fanno il resto. Con Neeskens, la squadra olandese supera l'Italia prima di cadere in finale contro l'Argentina. Neeskens lascia il campo con la maglia e il volto macchiati di sangue.
Arancione poco prima della finale della Coppa del Mondo 1978 contro l'Argentina.
VOLO
Dicono che sia un volo, il suo trasferimento ai New York Cosmos. Il fatto è che nella North American Soccer League (NASL) si pagano mega stipendi. Neeskens non ha ancora compiuto 28 anni quando, a metà del 1979, firma un contratto quinquennale a New York, con uno stipendio di seicentomila fiorini l'anno. Un ritorno in Nazionale non è previsto. Neeskens annuncia nell'ottobre del '79 di non essere “mentalmente e fisicamente in grado di partecipare a una partita così dura (nella DDR, decisiva per la serie di qualificazione agli Europei, ndr)”. A dicembre, Neeskens promette la sua presenza a una partita del Resto del mondo, la selezione mondiale che giocava per l'Unicef contro il Borussia Dortmund. Ma quando la squadra - che comprende anche Cruijff e Krol - si riunisce, Neeskens non si vede. A quel punto, secondo la stampa, è “noto per i suoi trucchi di sparizione”.
"È come una calamita, le persone sbagliate
hanno controllato tutta la sua vita"
- WIM RIJSBERGEN
Neeskens si è nascosto a Schladming, in Austria, dove “deve riprendersi da tutte le tensioni calcistiche e private”. Le cose non vanno bene per lui. È in fase di divorzio e l'Amrobank sta facendo sequestrare i suoi beni dalla KNVB (i premi del mondiale) perché Neeskens non ha ancora rimborsato un prestito del periodo del suo fallimento. Non ha bisogno di contatti con il mondo esterno olandese. "Mai più in Oranje, mai più sulla stampa”, è il suo credo.
Quando Neeskens è assente dalla partita New York Cosmos-Los Angeles Aztecs, il club vuole rescinderne il contratto. È la terza volta che non si presenta senza fornire motivazioni. Il suo allenatore Hennes Weisweiler ha chiuso con lui. Neeskens si guadagna una sospensione di oltre nove mesi. Dopo che il compagno di squadra Wim Rijsbergen ha già affermato che Neeskens è “sotto effetto della bottiglia”, Rinus Michels si apre. Al De Telegraaf ha dichiarato: “Non mi sorprende che Neeskens scompaia. È diventato vittima dell'alcool”. Rijsbergen: “Neeskens sembra una calamita. Le persone sbagliate hanno controllato tutta la sua vita”.
L'aiuto gli arriva da Kees Rijvers, che invita Neeskens a giocare di nuovo nella nazionale olandese. "Può dormire a casa mia”, dice l'allenatore. Rijvers si reca a New York nell'agosto dell'81 per vedere Neeskens giocare al reintro dalla sospensione. Johan rifiutò, ma Rijvers perseverò e la spuntò. Neeskens ha bisogno di questo, del calore di qualcuno che crede in lui. Si ripresenta in modo convincente nella squadra olandese, che batte il Belgio 3-0 a De Kuip nella corsa al mondiale '82. La folla scandisce il suo nome.
In seguito, Neeskens dice che è “pieno di anima”. È un giocatore che si avvicina agli spettatori. "Se conquistavo ancora un pallone difficile e ricevevo una standing ovation per questo, superavo me stesso. Giocavo a calcio al ritmo della folla”, ha ricordato in seguito. L'amore con l'Oranje fu comunque di breve durata. La Francia vinse la qualificazione decisiva alla Mondiale per 2-0 e Neeskens era mentalmente svuotato. Non è riuscito a portare quello che i tifosi si aspettavano.
In America, Neeskens si costruisce una nuova vita. Inizia una relazione con la bionda svizzera Marlis von Reding. I due conducono un'esistenza tranquilla nella cittadina di North Haledon, a nord-ovest di New York. Lì Neeskens torna a casa: “Finalmente ho trovato la pace che cercavo da tanto tempo”, dice. A Neeskens viene spesso chiesto di partecipare a partite d'onore o di addio, come quella di Willem van Hanegem nel giugno 1983. Promette di venire, ma non lo fa. Un anno dopo, come unico giocatore, rinuncia alla rivincita della finale del Mondiale del 1974. "L'aereo era in ritardo”.
Quando il suo impegno con i Cosmos scade, Botafogo e West Ham United sono i primi club a volerlo ingaggiare, ma Neeskens, nel febbraio 1985, sceglie il Groningen. Il club intende collaborare con la Aegon, lo sponsor che porta sulla maglia, per trovargli un lavoro. L'avventura non ha successo. Neeskens ha bisogno di cinque settimane prima di essere abbastanza in forma per una partita. Il 10 marzo '85, in casa contro il PEC Zwolle, fa il suo ritorno sui campi olandesi dopo 11 anni. Nees è ancora popolare, ma non è più forte come era un tempo. I campi sono duri, Neeskens si costringe, spesso lotta con gli infortuni e si presenta solo a sette partite.
Nel frattempo, il 30 marzo 1985 si sposa con Marlis nel villaggio svizzero di Baar (vicino a Zug). Neeskens gioca altri due anni in America e si stabilisce a Baar dal 1987, dove inizia a lavorare come giocatore/allenatore. Cruijff cerca di riportarlo al Barcellona come allenatore delle giovanili. Ma per Neeskens non è necessario. Marlis e lui hanno due figli piccoli e lo sport è secondario rispetto alla sua vita privata per il prossimo decennio.
A Baar ha anche una bacheca dei trofei. Contiene tutti i cimeli. Medaglie, repliche di Coppe europee e 84 maglie di avversari di una vita precedente. "Non sono uno che se ne va in giro a mostrare il suo status del passato”, dice. "Sono orgoglioso della mia carriera calcistica, ma con discrezione. Le foto e i ricordi sono belli, ma il calore della gente era sempre la cosa più bella”.
Nel 1995, Guus Hiddink lo prende come assistente allenatore della Nazionale olandese. Insieme a Ronald Koeman e Frank Rijkaard, forma lo staff tecnico durante i Mondiali del 1998 in Francia, dove l'Olanda cade in semifinale. Neeskens, come negli anni con Cruijff, è l'aiutante fedele e leale che non cerca mai le telecamere e i microfoni. Conquista la fiducia di Hiddink (che in seguito lo porterà anche come assistente della nazionale australiana) e di Rijkaard, al cui fianco finisce sulla panchina degli allenatori del Barcellona e del Galatasaray.
La sua carriera di allenatore prende una piega anonima e rimane in ombra rispetto a quella di giocatore, ma anche alla giovane età di 73 anni l'amore di Neeskens per il calcio prevaleva su qualsiasi forma di spettacolo esteriore.
***
Johan Neeskens: keihard en kwetsbaar
16.10 uur, Vandaag
Door Frans van den Nieuwenhof - IN MEMORIAM
Hij had ogenschijnlijk nog altijd de energie van die eeuwig jonge jeugdheld. Hoe ouder Johan Neeskens werd, hoe meer buitenlandse avonturen hij opzocht. Zijn laatste reis eindigde zondag in Algerije, waar Neeskens voor de KNVB meewerkte aan het project World Coaches. Daar overleed hij op 73-jarige leeftijd aan een hartstilstand.
Dit verhaal over Johan Neeskens is ook voor niet-abonnees in zijn geheel te lezen.
Neeskens was een wereldberoemde voetballer, die zijn loopbaan als trainer altijd combineerde met een zekere vorm van idealisme. Op zijn vijftigste, in 2001, richtte hij samen met zijn vrouw Marlis de Johan Neeskens Foundation op. Daarmee ondersteunde hij kinderen met een beperking, in een tijd dat het hebben van een eigen Foundation nog niet zo trendy was. Het typeerde de prestatiegerichte topsporter dat hij altijd oog bleef houden voor de menselijke kant van zijn metier. Daarbij had Neeskens geen enkele behoefte om zichzelf te overmatig profileren. Al was hij dan wel weer trots toen er in 2017 een biografie over hem verscheen.
Afgemeten aan zijn prestaties en erelijst als voetballer was Neeskens op latere leeftijd ongelofelijk bescheiden. Het vuur dat hij als speler liet zien, bleek nooit uit de woorden die hij koos. Naar buiten toe had hij niets van de Amsterdamse bravoure die zijn naamgenoot Johan Cruijff toonde. Johan Segundo gedroeg zich haast nederig en was altijd de vriendelijkheid zelve.
Zijn houding binnen en buiten het veld maakte hem grenzeloos populair. Hij was als voetballer de volksheld pur sang. In Barcelona adoreren de fans hem nog steeds en elke Nederlandse liefhebber die Neeskens zag spelen, heeft een zwak voor hem. FC Barcelona is voor altijd zijn club. ‘Meer nog dan Ajax’, zo vertelt hij later.
Een voetballer zoals hij zou ook nu moeiteloos in de top meekunnen. Want Neeskens was het prototype van De Complete Middenvelder. Hij kon alles. Was technisch goed, tactisch en verdedigend ongekend sterk, hij scoorde veel en was een gouden vent in de kleedkamer. Behalve op momenten dat hij even de greep op het leven verloor. Dan was Neeskens nergens.
Een gemakkelijk bestaan had hij niet. Neeskens, geboren in Heemstede op 15 september 1951, leert in zijn prille jeugd wat vechten is. Zijn moeder is ziekelijk, ze lijdt aan astma, aan tuberculose en heeft maar één long. Zijn vader werkt bij de Hoogovens in de staalverbranding en is geen sportman. ‘Hij stond liever aan de zijkant te kankeren’, vertelt Neeskens eens. Vanuit zijn jongenskamertje kijkt Han – zo noemt moeder haar jongste zoon – uit op de kippen, koeien, varkens en hazen, die zijn vader houdt. Vaak gaan ze ’s middags samen met paard-en-wagen de wijk door, om schillen te halen voor de dieren. Die klusjes doet hij zelfs nog als hij later in het eerste van RCH speelt. ‘Af en toe geneerde ik me wel, dat je overal om schillen en oud brood moest vragen.’
Af en toe geneerde ik me wel, dat je overal om schillen en oud brood moest vragen JOHAN NEESKENS
Neeskens is de grote trots van zijn opa Jilles, maar heeft het op school moeilijk. Bij sommige schoolvriendjes is hij thuis niet welkom. ‘Ik was niet goed genoeg’, zegt hij daar later over. ‘Je kon merken als ik met die jongens omging, dat ze dachten: hij is maar een dommerik. Maar tijdens de gymnastieklessen sloeg ik terug. Dan was ik de beste. Of het nou hardlopen, verspringen of hoogspringen was; ik won de prijzen.’
Neeskens volgt de lts in Hoofddorp, op vijftien fietskilometers van zijn huis. Hij is succesvol in het honkbal en wordt op het jeugd-EK in Rome uitgeroepen tot beste slagman. Als zestienjarige voetballer van RCH trekt Neeskens de aandacht van Barry Hughes, die hem naar Haarlem wil halen. Dat mislukt, maar voor Neeskens is de interesse de aanzet tot een opvallend besluit. Tegen zijn vader zegt hij: ‘Pa, ik ga proberen met voetballen mijn geld te verdienen. Ik waag de gok.’
Piet Peeman zet hem bij RCH in het eerste. Het komt de trainer op veel kritiek te staan. ‘Die jongen is nog een kind, hij gaat eraan kapot’, waarschuwen enkele jeugdleiders. Neeskens trekt zich op aan het fanatisme van Peeman. Als centrale verdediger moet hij het in de Eerste Divisie opnemen tegen gevreesde midvoors als Wytze Couperus van Haarlem en Tonny van der Linden van Elinkwijk.
© ProShotsDé strafschop in de WK-finale van 1974 tegen West-Duitsland.
Neeskens heeft pas vijf duels in RCH 1 gespeeld als bondscoach Arie de Vroet hem opneemt in het nationale UEFA-team. De Heemskerker biedt een ploeg iets extra’s. De Vroet: ‘Wij in Nederland hebben altijd wel knappe voetballertjes gehad. Jongens met een fijne techniek en zo. Maar in grote toernooien komt er meer bij kijken. Dan moet de body worden gebruikt. Neeskens is iemand die zich, hoe jong ook, niet laat intimideren.’
Bij de UEFA’s belandt hij in één elftal met Wim Rijsbergen, Johnny Rep, René van de Kerkhof en Bert van Marwijk. Het team maakt indruk tijdens het jeugd-EK door op Ibrox Park met 0-1 van Schotland te winnen. In de finale tegen de DDR wordt het 1-1, waarna de Oost-Duitsers via loting worden aangewezen als toernooiwinnaars.
In Haarlem verdient Neeskens de kost met het schrobben van gangen en portieken in de flatgebouwen. Thuis is het geen vetpot. Zijn oudere broer Jilles woont er ook, samen met vrouw en kind. Het is er vochtig en tochtig. In de zomer van 1970 kraken de twee broers een huis in Haarlem. ‘Iedere dag was het feest’, herinnert Neeskens zich later. ‘Totdat we er na een dag of tien toch zijn uitgezet.’
Na de zomer verandert zijn leven compleet. Neeskens kan naar Ajax, waar zijn grote idool Johan Cruijff speelt. De club uit Amsterdam heeft 225 duizend gulden voor hem over. Neeskens denkt: als ik over anderhalf jaar in het eerste speel, dan heb ik het goed gedaan. De tweede oefenwedstrijd is die tegen Chelsea. Hij valt in voor Gerrie Mühren en raakt zijn plaats nooit meer kwijt. ‘Ajax heeft er een ster bij’, schrijft de pers.
Trainer Rinus Michels wil meer hardheid en duelkracht op het middenveld zien. De coach koppelt twee brekers aan elkaar: Nico Rijnders is de andere helft van het duo. In een interview bekent Neeskens: ‘Ik treed nooit zachtzinnig op. Dat komt doordat ik iets te weinig techniek heb. Mijn inzet en hardheid moeten dat compenseren.’ Met ogenschijnlijk gemak trotseert Neeskens tal van blessures. Ook een gebroken neus of een lichte hersenschudding deren hem niet. ‘Zijn lichaam is van zijn heup tot zijn enkel vaak bont en blauw’, verklapt zijn moeder.
Op jonge leeftijd is Neeskens al wars van alle aandacht die de pers voor hem heeft. ‘Ik durfde geen interviews te geven. Ik was bang dat de mensen zouden zeggen: Hij voetbalt goed, maar kan zijn mond niet opendoen.’
ORANJE
Op 5 oktober 1970 wordt hij opgeroepen voor Jong Oranje. Vier weken later maakt hij op uitgekiende wijze het beslissende doelpunt tijdens de Europa Cup-wedstrijd tussen FC Basel en Ajax (1-2), waarna bondscoach Frantisek Fadrhonc hem opneemt in de selectie van het Nederlands A-elftal. ‘Ik sta perplex’, is het enige citaat dat uit Neeskens’ mond wordt opgetekend.
Zonder Cruijff, die op het punt staat vader te worden, verliest Oranje op 11 november met 1-0 van de DDR. Ploeggenoot Willem van Hanegem is lyrisch over de debutant. ‘Neeskens speelde geweldig’, reageert De Kromme na de wedstrijd. Journalist Maarten de Vos schrijft in De Tijd: ‘In een half jaartje is hij uitgegroeid van een provinciaaltje tot een gevierd international.’
De overgang van RCH naar Ajax is loodzwaar. Van twee trainingen per week naar een leven als full-prof vraagt veel van zijn lichaam. Soms moet hij na een training overgeven. Michels zet de rem erop bij Neeskens. Hij adviseert hem ‘eens goed op stap te gaan’, want: ‘Soms moet je alles opzijzetten. Het helpt niet als je steeds vroeger naar bed gaat of steeds harder gaat trainen. Je moet goed aan de zwier, een stevig glas gaan drinken en vergeten dat je profvoetballer bent. Niet één dag, maar twee of drie. Je zult zien dat het helpt.’
Neeskens neemt het advies van Michels ter harte en verwerft de reputatie van een stapper. Zijn populariteit in Amsterdam en omgeving is groot. Ruud Krol en hij zijn vrijgezel en ontvangen bij Ajax regelmatig liefdesbrieven van enthousiaste meisjes. Michels spreekt hem uiteindelijk aan op het gedrag dat hij eerder stimuleerde. Dat maakt Neeskens woedend. Hij durft zijn coach er niet mee te confronteren en stort zijn hart uit bij Sjaak Swart, de nestor van het elftal.
Swart is als een tweede vader. Op de zaterdagavonden logeert Neeskens vaak bij hem. ‘Dan zit hij lekker ontspannen in pyjama tv te kijken’, vertelt Swart. ‘Ik weet precies wat ik tegen hem moet zeggen. Hij is daar erg gevoelig voor. Je mag nooit zeggen: Je móét dit of je móét dat. Dan wordt hij te fel, te geprikkeld. Als je hem rustig zijn gang laat gaan, is hij een onbetaalbare kracht voor je team.’
In de Europa Cup-finale tegen Panathinaikos (2-0) speelt hij noodgedwongen rechtsback. Ook bij Oranje laat Neeskens zien hoe veelzijdig hij is. Op weg naar het WK van ’74 is hij thuis tegen Noorwegen de smaakmaker. Het wordt 9-0 en Neeskens scoort drie keer. Drie weken later opent een deel van de Nederlandse pers een spervuur van kritiek op hem. In en tegen België heeft hij Paul Van Himst uit de wedstrijd gespeeld. Of gespeeld? Geschopt, vinden sommigen. In de Volkskrant spreekt sportjournalist Frans Ensink zijn afschuw uit over Neeskens. ‘De grote schaver’, noemt de krant hem. Dertien overtredingen in één wedstrijd – het is een schande. Ensink schrijft: ‘Neeskens was de grote boosdoener in het stadion. Eerst probeerde hij Wilfried Van Moer met lichamelijk geweld uit te schakelen, later werd Van Himst zijn doelwit. Wat mankeerde Neeskens door zo vaak en zo hard de spot te drijven met de spelregels? Hij leek wel door het dolle heen.’
‘De grote schaver’, noemt de Volkskrant hem. ‘In een wedstrijd dertien overtredingen - het is een schande’
Cruijff neemt het op voor zijn ploeggenoot. ‘Neeskens heeft ons gered’, zegt de meester na de 0-0. Die uitspraak helpt hem, want kritiek is voor Neeskens zwaar te verdragen. ‘Daar was ik helemaal kapot van. Ik heb vreselijk zitten janken. Huilbuien gehad, in de put gezeten en gedacht: Ik speel nooit meer voor Oranje. Zover was ik heen.’
Hij oogt mentaal sterk, maar is ook kwetsbaar en introvert. Bovendien is Neeskens veel méér dan alleen een sloper. Hij is technisch, behendig en dynamisch. Neeskens groeit uit tot de complete middenvelder, zoals het voetbal die nog nooit heeft gekend. Hij kan de spelmaker van de tegenpartij uitschakelen (zoals Sandro Mazzola in de Europa Cup I-finale tegen Internazionale in 1972), maar duikt net zo gemakkelijk op in het vijandelijke strafschopgebied.
Op weg naar het WK valt Ajax uit elkaar. Na drie succesvolle jaren met Ajax vertrekt Cruijff naar FC Barcelona. Neeskens volgt hem een jaar later. In zijn laatste seizoen (1973/74) wordt Neeskens met vijftien doelpunten clubtopscorer. Na een verliespartij tegen promovendus De Graafschap (1-0) verspeelt Ajax in april 1974 de titel. Het blad Deze Week publiceert twee dagen later een hoofdartikel met de kop: AJAX GAAT STUK AAN DRANK EN VROUWEN.
Het betreft een uitspraak van de trainer, George Knobel. Hij zegt: ‘Het is helemaal verziekt, iedereen doet maar wat-ie wil. Het enige beetje zelfdiscipline dat ze moeten opbrengen is: ga toch op tijd naar bed en ga niet achter de wijven aan of loop je niet te bezatten.’ Het interview kost Knobel zijn baan.
Ik voerde uit wat Cruijff zei. Onvoorwaardelijk
JOHAN NEESKENS
Precies elf weken later plaatst Oranje zich voor de finale van het WK in West-Duitsland. De Ajacieden zijn in topvorm. Neeskens groeit uit tot een van de sterren van het toernooi en is goed voor vijf doelpunten, waarvan drie uit een strafschop. De snoeiharde penalty van Neeskens wordt een iconisch beeld: hij maakt er twee tegen Bulgarije en één in de finale tegen West-Duitsland. Ook tegen Brazilië scoort Neeskens op typerende wijze. Hij rondt een steekpass van Cruijff af met een wilskrachtige en beheerste sliding. Neeskens is meer dan ooit de perfecte adjudant van Cruijff. ‘Johan zag in mij dé man om als ploeg pressie te kunnen spelen’, verklaart hij later. ‘Ik voerde uit wat hij zei. En ik luisterde naar hem. Onvoorwaardelijk. Cruijff liet een heel elftal beter spelen, omdat hij situaties voorzag.’
BARCELONA
Na vier jaar Ajax kan Neeskens een prachtig rapport overleggen. Twee keer landskampioen, driemaal winnaar van de Europa Cup, één keer van de KNVB-beker en meer dan 120 competitiewedstrijden in de benen, waarin hij ook nog eens 33 keer scoorde. Plus een zeer geslaagd WK, dat hem de vijfde plaats oplevert in de verkiezing van Europees voetballer van het Jaar.
En hij is nog altijd maar 22 jaar. De wereld ligt aan zijn voeten, lijkt het. Maar andere geluiden zijn er ook. Van mensen die vrezen dat hij zijn lichaam verwaarloost en snel opgebrand zal zijn. Tevens komt hij in financiële problemen. Neeskens heeft samen met zijn compagnon Peter Steeman de Cocky’s Bar en het Wiener Café in Zaandam gekocht. Door verkeerde investeringen ontstaat er een schuld van twee ton. Er wordt beslag gelegd op zijn salaris en alle premies van het Nederlands elftal gaan linea recta naar de fiscus. Cor Coster, schoonvader en zaakwaarnemer van Cruijff, begeleidt Neeskens bij zijn transfer naar FC Barcelona, waar de middenvelder los van een riant salaris een handgeld opstrijkt van een half miljoen dollar. De financiële zorgen lijken op slag voorbij.
Het faillissement typeert Neeskens. Hard en meedogenloos binnen het veld, goedgelovig en wat naïef erbuiten. Zijn omgeving kenschetst hem als een man met een heel zacht karakter. ‘De mensen vonden me een vreselijk aardige gozer’, zegt hij er zelf over.
In Catalonië noemen ze hem El Torero, De Stierenvechter. De verwachtingen zijn hoog nu Barcelona voor het eerst sinds veertien jaar weer kampioen is geworden. Met Neeskens in het team lukt het niet die prestatie te evenaren. In het seizoen 1974/75 eindigt de ploeg als derde. Thuis blijft Barcelona ongeslagen, uit verliest het twaalf van de zeventien wedstrijden.
In de vier jaren erna moet de club in eigen land buigen voor de hoofdstedelijke suprematie van Real en Atlético Madrid. In ’76 wordt Neeskens clubtopscorer en is hij de eerste buitenlander die wordt gekozen tot Voetballer van het Jaar. Een ander hoogtepunt is het winnen van de Europa Cup voor bekerwinnaars in 1979. Fortuna Düsseldorf verliest na verlenging met 4-3.
Neeskens kijkt voldaan terug op die periode in Camp Nou. ‘Vanwege de entourage speelde ik er elke wedstrijd met kippenvel op mijn lijf. Na vijf jaar wilden ze verder met Alan Simonsen. Had ik geen problemen mee. Ik heb in Barcelona een geweldige tijd gehad, met de verkiezing tot Voetballer van het Jaar als hoogtepunt.’
Bij Oranje gaat het er tussen ’74 en ’78 onrustig aan toe. Na het WK in West-Duitsland komt er een nieuwe bondscoach, Knobel nota bene. Cruijff en Neeskens krijgen zo hun privileges. Voor de oefenwedstrijd in en tegen Zweden, op 4 september ’74, verschijnen zij een dag te laat op het appèl én laten zij zich vergezellen door hun echtgenotes. Cruijff gebruikt zijn column in De Telegraaf om dat gedrag te verklaren. ‘Ik zie niet in wat er verkeerd aan is om je vrouw mee te nemen naar een voetbalwedstrijd’, laat hij noteren. Oranje wint met 1-5, Neeskens scoort twee keer.
De spelers van PSV hebben zich voor dit duel afgemeld. Beide gebeurtenissen krijgen een jaar later een staartje. Op 10 september ’75 arriveren Cruijff en Neeskens opnieuw een dag te laat voor een uitwedstrijd, deze keer in Polen. Dat zint Jan van Beveren en Willy van der Kuijlen (beiden PSV) niet. De laatste roept: ‘Daar zullen we de koningen van Spanje hebben.’ Er ontstaat een rel met Van Beveren en Cruijff als middelpunt, maar met Van der Kuijlen en Neeskens als secondanten. De PSV’ers besluiten zich niet langer beschikbaar te stellen voor Oranje.
Op het EK verliest Neeskens zichzelf. In de halve finale tegen Tsjechoslowakije krijgt hij na 76 minuten van scheidsrechter Clive Thomas de rode kaart wegens een bikkelharde tackle op Zdenek Nehoda. Dat is nogal dom, omdat de Tsjechoslowaken eerder met tien man kwamen te staan na een aanslag van Jaroslav Pollak op diezelfde Neeskens. Als in de verlenging, direct na de omstreden 1-2 van Nehoda, ook invaller Van Hanegem met rood van het veld verdwijnt wegens protesteren, verliest Oranje kansloos: 1-3. Een ontluisterend afscheid van een team dat qua rijpheid en potentie nog sterker is dan in 1974.
In 1978 bevestigt Neeskens tijdens het WK in Argentinië zijn wereldwijde reputatie als een van de hardste middenvelders die het voetbal kent. In de poulewedstrijd tegen Peru loopt hij een zware ribblessure op, die hem de duels met Oostenrijk en West-Duitsland in de tweede ronde kost. Maar in de eindfase van het toernooi verbijt hij alle pijn. Vijf injecties doen de rest. Met Neeskens knokt Oranje zich voorbij Italië, waarna het in de finale sneuvelt tegen Argentinië. Met bebloed shirt en bebloed gelaat verlaat Neeskens het veld.
Oranje vlak voor de WK-finale van 1978 tegen Argentinië.
VLUCHT
Ze zeggen dat het een vlucht is, zijn transfer naar New York Cosmos. Feit is dat in de North American Soccer League (NASL) megasalarissen worden betaald. Neeskens moet nog 28 worden als hij medio 1979 in New York een vijfjarig contract tekent waar een beloning van zeshonderdduizend gulden per jaar tegenover staat. Een terugkeer bij Oranje zit er niet in. Neeskens laat in oktober ’79 weten ‘psychisch en fysiek niet in staat te zijn aan zo’n zware wedstrijd (in de DDR, beslissend in de EK-kwalificatiereeks, red.) deel te nemen’. In december zegt Neeskens wel zijn aanwezigheid toe bij een wedstrijd van het Wereldelftal dat voor Unicef tegen Borussia Dortmund speelt. Maar als de ploeg – met verder ook Cruijff en Krol – zich verzamelt, is Neeskens nergens te bekennen. Hij is dan volgens de pers al ‘bekend om zijn verdwijntrucs’.
Hij lijkt wel een magneet, de verkeerde mensen hebben zijn hele leven beheerst WIM RIJSBERGEN
Neeskens is ondergedoken in het Oostenrijkse Schladming, waar hij ‘moet bijkomen van alle voetbal- en privéspanningen’. Het gaat niet goed met hem. Hij ligt in scheiding en de Amrobank laat beslag leggen op zijn tegoeden van de KNVB (de WK-premies), omdat Neeskens een lening uit de tijd van zijn faillissement nog niet heeft terugbetaald. Behoefte aan contact met de Nederlandse buitenwereld heeft hij niet. ‘Nooit meer in Oranje, nooit meer in de pers’, luidt zijn credo.
Als Neeskens verstek laat gaan bij de wedstrijd New York Cosmos-Los Angeles Aztecs, wil de club zijn contract ontbinden. Het is de derde keer dat hij zonder opgaaf van redenen niet verschijnt. Zijn trainer Hennes Weisweiler is er klaar mee. Het levert Neeskens een schorsing op die ruim negen maanden duurt. Nadat ploeggenoot Wim Rijsbergen al eens heeft geroepen dat Neeskens ‘aan de fles’ is, doet Rinus Michels een boekje open. In De Telegraaf zegt hij: ‘Het verbaast me niet dat Neeskens zomaar verdwijnt. Hij is het slachtoffer geworden van de alcohol.’ Rijsbergen: ‘Neeskens lijkt wel een magneet. De verkeerde mensen hebben zijn hele leven beheerst.’
© Imago
De helpende hand komt van Kees Rijvers, die Neeskens uitnodigt weer in het Nederlands elftal te gaan spelen. ‘Hij kan bij mij thuis slapen’, zegt de bondscoach. Rijvers reist in augustus ’81 zelf naar New York om Neeskens na diens schorsing te zien spelen. Die houdt de boot af, maar Rijvers is de aanhouder die wint. Neeskens heeft dat nodig, de warmte van iemand die in hem gelooft. Hij maakt een overtuigende rentree in Oranje, dat op weg naar het WK ’82 België in De Kuip met 3-0 verslaat. Het publiek scandeert zijn naam.
Na afloop vertelt Neeskens ‘zielsgelukkig’ te zijn. Hij is een speler die zich optrekt aan de toeschouwers. ‘Als ik een moeilijke bal toch nog veroverde en daarvoor een staande ovatie kreeg, groeide ik boven mezelf uit. Ik voetbalde op het ritme van het publiek’, vertelt hij later. De liefde met Oranje is trouwens van korte duur. Frankrijk wint de beslissende WK-kwalificatiewedstrijd met 2-0 en Neeskens zit er mentaal doorheen. Hij heeft niet kunnen brengen wat de supporters hadden verwacht.
In Amerika bouwt Neeskens een nieuw leven op. Hij krijgt een relatie met de Zwitserse blondine Marlis von Reding. De twee leiden een rustig bestaan in het plaatsje North Haledon, ten noordwesten van New York. Daar komt Neeskens thuis: ‘Ik heb eindelijk de rust gevonden waar ik al zo lang naar op zoek was’, zegt hij daarover. Vaak wordt Neeskens gevraagd voor ere- of afscheidswedstrijden, zoals die van Willem van Hanegem in juni 1983. Hij belooft te komen, maar komt niet. Een jaar later laat hij – als enige speler - de revanche van de WK-finale uit 1974 aan zich voorbijgaan. ‘Het vliegtuig had vertraging.’
Als zijn verbintenis met Cosmos afloopt, zijn Botafogo en West Ham United de eerste clubs die hem willen aantrekken. Maar Neeskens kiest in februari 1985 voor FC Groningen. Die club heeft de intentie samen met shirtsponsor Aegon een baan voor hem te vinden. Het avontuur wordt geen succes. Neeskens heeft vijf weken nodig voordat hij fit genoeg is voor een wedstrijd. Thuis tegen PEC Zwolle maakt hij op 10 maart ’85 na elf jaar zijn rentree op de Nederlandse velden. Populair is Nees nog altijd, maar zo goed als vroeger allang niet meer. De velden zijn hard, Neeskens forceert zichzelf, hij kampt vaak met blessures en komt tot slechts zeven duels.
Tussendoor trouwt hij op 30 maart 1985 in het Zwitserse dorp Baar (nabij Zug) met zijn Marlis. Neeskens speelt nog twee jaar in Amerika en vestigt zich vanaf 1987 in Baar, waar hij aan de slag gaat als speler/trainer. Cruijff probeert hem als jeugdtrainer terug te halen naar FC Barcelona. Maar wat Neeskens betreft hoeft dat niet. Marlis en hij hebben twee jonge kinderen en de sport is de komende tien jaar ondergeschikt aan zijn privéleven.
In Baar heeft hij ook een prijzenkast. Met daarin alle herinneringen. Medailles, replica’s van de Europa Cups en 84 shirtjes van tegenstanders uit een vorig leven. ‘Ik ben niet iemand die loopt te pronken met zijn status van vroeger’, zegt hij. ‘Ik ben trots op mijn voetbalcarrière, maar stilletjes. Foto’s en herinneringen zijn mooi, maar de warmte van de mensen was toch het allermooiste.’
In 1995 haalt Guus Hiddink hem als assistent-trainer bij het Nederlands elftal. Samen met Ronald Koeman en Frank Rijkaard vormen ze de technische staf tijdens het WK van 1998 in Frankrijk, waar Oranje in de halve finale sneuvelt. Neeskens is, net als in zijn jaren met Cruijff, ook nu de trouwe en loyale adjudant die nooit de camera’s en de microfoons zoekt. Hij wint het vertrouwen van Hiddink (die hem later ook als assistent bij de nationale ploeg van Australië binnenhaalt) en Rijkaard, naast wie hij bij FC Barcelona en bij Galatasaray op de trainersbank belandt.
Zijn loopbaan als coach krijgt een anoniem vervolg en staat ver in de schaduw bij zijn spelersloopbaan, maar ook op de jonge leeftijd van 73 jaar prevaleerde de liefde voor het voetbal bij Neeskens nog altijd boven elke vorm van uiterlijk vertoon.
Commenti
Posta un commento