Hectiek in de controlewagen: ‘Er staat een bus op het parcours!’

Kan een grote wielerkoers in Nederland zonder politiebegeleiding? Een kijkje in het rijdende commandocentrum van de Tour of Holland. 

"Wij mogen geen snelheid overtreden 

en niet langs het peloton rijden"
   - Rieks Poelman, Motorbegeleidingsteam Assen

20 Oct 2025 - NRC

Door Koen Marée 

Fotografie John van Hamond WIJSTER

‘Er staat een DHL-bus op het parcours, is die aangesproken?” Angstvallig wacht Rieks Poelman op een reactie door de portofoon. De kopgroep nadert het punt waar de bestelbus met draaiende motor langs de weg geparkeerd staat. Als de chauffeur even niet oplet in zijn haast, kan hij een gevaarlijke situatie veroorzaken.

Het antwoord volgt snel. „Ik heb hem aangesproken, hij wacht tot het peloton voorbij is”, geeft een motard door aan Poelman, die opgelucht reageert. „Even zeggen, dat bespaart mij weer een hartverzakking”.

De vierde etappe van de Tour of Holland, met start in Emmen en finish op de VAM-berg bij Wijster, is twee uur onderweg. In de zogeheten controlewagen, die zo’n 200 meter voor de eerste renners uitrijdt, is het nog geen minuut stil geweest. Op de bijrijdersstoel heeft Poelman een groot scherm voor zich waarop gekleurde bolletjes de locaties van de 35 motorrijders van het Motorbegeleidingsteam Assen aanduiden. De onderlinge communicatie gaat over het afzetten van zijwegen en onverwachte voertuigen op het parcours. Tegelijkertijd ratelt de wedstrijdjury op een ander radiokanaal over tijdsverschillen, geloste renners en valpartijen. Op basis van al die informatiestromen stuurt de 76-jarige Poelman de motards aan.

Veel Nederlandse wielerwedstrijden gingen dit jaar niet, of in aangepaste vorm door. Vanwege een gebrek aan capaciteit stelde de politie geen motoragenten beschikbaar om wegen af te zetten. De tekorten houden de komende jaren aan, en dus koos de organisatie van de nieuwe Tour of Holland voor een ander, experimenteel format. Geen lange etappes meer van A naar B, maar grotendeels lokale lussen, begeleid door vrijwillige motorteams.

Toch ging het vrijdag flink mis in de derde etappe in Limburg. De geneutraliseerde start verliep al chaotisch, doordat 25 vrijwillige verkeersregelaars niet op kwamen dagen. Toen het peloton eenmaal in gang was geschoten, negeerden twee automobilisten meerdere stoptekens van de motards. Vanwege de gevaarlijke situatie die daardoor ontstond, besloten de renners de koers stil te leggen.

Koersorganisator Thijs Rondhuis nam vervolgens te midden van de renners en ploegleiders het woord. Geëmotioneerd zei hij geen andere keuze te hebben dan de wedstrijd definitief te staken. „Er is een rode lijn, en daar zaten we op, of eigenlijk over”, blikt hij zaterdag terug. Volgens hem was het parcours goed uitgedacht en viel de motorbegeleiders niets te verwijten. „Chauffeurs werden op een correcte manier tot stilstand gebracht, maar dat werd genegeerd. Dat is een wettelijke overtreding. Maar zonder politie heb je geen doorzettingskracht. Een automobilist reageert toch anders op een agent.”

Tegenover de renners garandeerde Rondhuis dat de resterende twee etappes „honderd procent veilig” zouden verlopen. De belofte bezorgt hem zaterdag extra zenuwen: „De acceptatiemarge is na vrijdag nul. Bovendien is de Tour of Holland een nieuwe wedstrijd, de belangen zijn groot om het goed te laten verlopen”.

Een uur voor vertrek uit Emmen is ook het Assense motorbegeleidingsteam zich bewust van de druk die na vrijdag op hen ligt. De koers moet niet alleen veilig verlopen, renners moeten ook het gevoel hebben dat zij veilig zijn, zegt Chris Gras (70) tegen de vrijwilligers. Samen met Poelman richtte hij het team acht jaar geleden op, inmiddels verzorgen ze jaarlijks de begeleiding bij zo’n honderd evenementen, waaronder wielerkoersen.

Driftkikkers

Voor de meeste motards is de opstelling al bekend, maar voor de zekerheid legt Gras nog even uit wat de werkwijze is. Vooraan rijdt de ‘molen’, een groep die verkeersregelaars op kruispunten inseint de weg te blokkeren. Ook zetten de motards in de molen auto’s stil die op het laatste moment hun erf verlaten. Dan komt de ‘geluidswagen’, die de komst van de koers aankondigt, kort gevolgd door ‘buffers’. Zij rijden op zo’n honderd meter van elkaar en kunnen op het laatste moment nog ingrijpen, of assisteren bij „driftkikkers” die niet naar aanwijzingen luisteren.

Ze zijn met een stuk meer vrijwillige motards dan de twintig agenten die de politie normaal gesproken inzet bij een wielerkoers, zegt Poelman in de controlewagen. „Wij mogen geen snelheid overtreden en niet langs het peloton rijden.” Wil een motard van achter weer voor in de koers komen, dan moet hij dus omrijden. De lagere handelingssnelheid vangt het team op door bijna twee keer zoveel motorrijders in te zetten.

Het eerste deel van de wedstrijd tot aan de lus rond de VAM-berg is het meest hectisch. Het peloton raast met snelheden tot 60 kilometer per uur langs boerenerven en zijwegen, door Zuid-Drentse dorpen als Aalden en Mantinge. Ondertussen ontstaat een kopgroep van zeven renners. Als het gat tussen de mannen voorop en de achtervolgers te groot wordt, vraagt Poelman een drietal motorrijders ertussen te gaan rijden.

Bij de tweede passage van de VAM-berg balt Poelman even een vuist. „De molen zoals nu rijdt perfect, dat heb ik deze week nog niet eerder gezien.” Kleine gevaren, zoals een rode en grijze auto die vanaf een oprit tegen de koers inrijden, worden snel ingekapseld. Een ambulance die op het parcours een gevallen renner verzorgt, staat gelukkig ver genoeg aan de zijkant geparkeerd om ruimte te laten voor de motards.

Stilstaande jurywagen

Toch neemt richting de finale de hectiek weer toe. Op de top van de VAMberg maakt een jurywagen plotseling een stop, waardoor chauffeur Ton Rensema hard op de rem moet. Met de aanstormende kopgroep op zo’n 250 meter vertelt Poelman de auto „snel op te rijden”. Ondertussen lost de ene na de andere renner uit het peloton, waardoor meerdere motards moeten worden ingezet om ook de achterblijvers veilig over het parcours te begeleiden. Uiteindelijk besluit de jury enkele renners op achterstand uit koers te halen. Poelman: „Dat moet wel, anders neemt het een te groot beslag op de motorcapaciteit”.

Van het wedstrijdverloop krijgen Poelman en Rensema vanuit de controlewagen weinig mee. Als de Nederlandse renner Timo de Jong (VolkerWessels) de winst pakt voor de Fransman Christophe Laporte (Visma – Lease a Bike) en de Slowaak Lukas Kubis van Unibet Tietema Rockets, staat de auto al geparkeerd achter de finish. Poelman komt na vier uur veiligheidsmanagement nog even bij zinnen voordat hij blij uitstapt. Er zijn geen grote incidenten geweest, zijn wedstrijd is geslaagd.

„Hier kun je tenminste veilig fietsen”, zegt Rondhuis opgelucht. Bovenop de VAM-berg meldt hij dat nog wel ergens een „schermutseling” heeft plaatsgevonden tussen een verkeersregelaar en iemand die wilde oversteken. „Dat gebeurt tegenwoordig overal”, zegt hij. „Het gedrag van mensen is veranderd. Misschien door corona, misschien door de verharding van de maatschappij.”

Volgens Rondhuis is de „harde, pittige conclusie” van de Tour of Holland dat de koersorganisatie een wedstrijd systematisch wel veilig kan organiseren en dat de motorbegeleidingsteams kwalitatief in orde zijn, maar dat wettelijk gezag nodig is om garanties af te dwingen. Dat heeft gevolgen voor de toekomst van wielerkoersen in Nederland, zegt hij: „De afgelopen jaren hebben we laten zien dat we in Nederland met motorbegeleidingsteams veilig wedstrijden met omlopen van twintig tot veertig kilometer kunnen organiseren. Maar grote wedstrijden hebben een stuk meer verkeer, daar zijn er zo’n vijftien van in Nederland. Die kunnen niet zonder politiebegeleiding.”

Zondag verloopt ook de slotetappe over een kleine lus (13,8 kilometer) bij Arnhem zonder incidenten. Nederlands kampioen Danny van Poppel wint de rit, Laporte het eindklassement. Rondhuis ziet de gestaakte etappe van vrijdag als „startpunt” van een gesprek over politie-inzet bij wedstrijden. „Overheden en de politie moeten ook de verantwoordelijkheid voelen een wielerkoers te ondersteunen. Het heeft bredere doelen, als vertier voor inwoners en aanjager voor beweging. Tom Dumoulin is ook ooit gaan fietsen omdat de Ronde van Limburg en de Amstel Gold Race door zijn dorp kwamen.”

De uitkomst kan wat hem betreft ook de inzet van enkele motoragenten zijn, aangevuld met de vrijwillige begeleiders: „Dat kan een noodrem zijn voor situaties als vrijdag. Rücksichtslos aan de voorkant zeggen geen politie te leveren is onverantwoord.”