Ineens is het peloton tien kilo lichter

Ineens is het peloton tien kilo lichter

Ieder jaar ondergaat het peloton half april een transformatie. Aan de start van Luik-Bastenaken-Luik staan lichtere renners dan bij Parijs-Roubaix, twee weken eerder. Waarom?

"Het zijn gewoon twee verschillende pelotons in het voorjaar"

   - Niki Terpstra oud-renner

25 Apr 2025 - NRC

Door Thijs Niemantsverdriet en Sam de Voogt

Natuurlijk is het contrast tussen de wielerklassiekers Parijs-Roubaix en Luik-Bastenaken-Luik groot, zegt Tiesj Benoot. Qua locatie, qua parcours: de een voert over Noord-Franse kasseienstroken, de ander over Waalse Ardennenheuvels. Maar de Vlaamse renner in dienst van de Nederlandse ploeg Visma-Lease a bike ervaart ook een verschil ín koers: een andere mate van drukte.

Komende zondag, als hij meedoet aan ‘Luik’, zal het veel rustiger zijn dan twee weken terug, zegt Benoot. „Aan de start, langs het parcours, in het peloton. Je krijgt veel meer ruimte in de wedstrijd, positionering is minder belangrijk. Het is niet van dat ellebogenwerk zoals ik van Parijs-Roubaix gewend ben.”

Benoot kan het weten: hij reed in zijn carrière zes keer ‘Luik’ en drie keer ‘Roubaix’. Daarmee behoort hij tot de kleine groep renners in het huidige peloton die beide koersen meerdere keren heeft gereden. Slechts tien keer won een renner zowel Parijs-Roubaix (anno 1896) als LuikBastenaken-Luik (1892), drie man wonnen beide koersen in hetzélfde jaar. Vrijwel al die zeges dateren van decennia geleden. In de recente wielergeschiedenis wist alleen de Belg Philippe Gilbert beide koersen op zijn naam te zetten.

Ieder jaar ondergaat het wielerpeloton half april een transformatie. Pak de startlijsten van Parijs-Roubaix (13 april) en Luik-Bastenaken-Luik (komende zondag) erbij en je vindt slechts drie renners die beide koersen rijden – op basis van wat op donderdag bekend was. Het peloton wordt vrijwel helemaal ververst: de renners die het hele ‘Vlaamse voorjaar’ hebben gereden (voornamelijk kasseienkoersen) gaan er even tussenuit, de klimspecialisten en ronderenners treden aan.

De verschillen tussen de renners van voor en na de verversing zijn in de afgelopen twintig jaar groter geworden, zo blijkt uit data van de website ProCyclingStats. Renners die meedoen aan Parijs-Roubaix werden sinds 2006 ruim twee kilo zwaarder en wegen nu gemiddeld 74,4 kilo; in Luik-Bastenaken-Luik nam het gewicht 2,5 kilo af en komt de gemiddelde renner op 64,9 kilo.

Dat is logisch, vindt Rudi Kemna, sportief directeur van de Nederlandse wielerploeg Team Picnic PostNL. „Het zijn twee verschillende typen wedstrijden. ParijsRoubaix is vlak, waar de kasseien de scherprechters zijn en je goed moet kunnen sturen en positioneren. In Luik-Bastenaken-Luik wordt het verschil bergop gemaakt op de vele heuvels.” Dus stuurt Kemna verschillende typen renners naar de koersen. „De hardrijders gaan naar Parijs-Roubaix, de klimmers gaan naar Luik.”

Twee pelotons

De grote aflossing in het peloton is een relatief nieuw verschijnsel. Tot in de jaren negentig was het heel normaal dat renners aan zowel op de Vlaamse kasseien als de Waalse Ardennenhellingen koersten.

Voormalig renner Adrie van der Poel reed negen keer Parijs-Roubaix en LuikBastenaken-Luik in hetzelfde seizoen – de laatste keer was in 1993. „In mijn tijd ging veertig procent van de renners nog even verder na Roubaix, gok ik”, zegt hij. „Als je goed reed in de eerste kasseienkoersen, bleef je het hele voorjaar in de selectie. Tegenwoordig gaat niet meer dan tien procent van de renners door naar Luik.”

Oud-coureur Niki Terpstra ziet „gewoon twee verschillende pelotons”. Dat heeft te maken, zegt hij, met de professionalisering en specialisatie die heeft plaatsgevonden in het wielrennen, waardoor trainings- en wedstrijdschema’s veel nauwkeuriger worden samengesteld. Terwijl de ene helft van de profrenners in de Vlaamse voorjaarsklassiekers rijdt, is de andere helft op hoogtestage of in actie bij een heuvelachtige etappekoers als de Ronde van Baskenland.

Terpstra, oud-winnaar van Parijs-Roubaix en de Ronde van Vlaanderen, reed in zijn lange carrière twee keer de dubbel ‘Roubaix’ en ‘Luik’, in 2007 en 2010. Het verschil tussen de twee wedstrijden is meteen merkbaar als je meedoet, zegt hij. „Het begint eigenlijk al bij het hotel van de ploeg. Je rijdt met een aantal ploeggenoten het klassieke Vlaamse voorjaar, en ineens zijn ze allemaal weg.” Vervolgens is bij de start van de wedstrijd de rest van het peloton „ineens een stuk kleiner van postuur”, zegt Terpstra. „Die rijden makkelijker bergop.”

Beide keren dat hij meedeed in Luik haalde Terpstra de finish niet. „Ik raakte achterop, en dan word je al snel uit koers gehaald.” Grinnikend: „Ik heb er maar een mooie middag in de Ardennen van gemaakt.”

Dat hij Roubaix en Luik niet veel vaker combineerde, is omdat het rijden van deze eendagsklassiekers een grote opgave is, zegt Terpstra. „Mijn mentale finish lag altijd bij Parijs-Roubaix. Daarna was ik total loss. Het is ontzettend zwaar om je op te laden voor zo’n koers.”

Vaak ging Terpstra daarna nog naar de Amstel Gold Race, in het weekeinde tussen ‘Roubaix’ en ‘Luik’, omdat het nou eenmaal de enige Nederlandse klassieker is, maar goede uitslagen reed hij er nooit. „Voor mij was dat altijd een weekje teveel.”

Tiesj Benoot heeft Parijs-Roubaix en Luik-Bastenaken-Luik minimaal drie keer gereden, maar nooit in hetzelfde seizoen. Dit jaar sloeg hij Parijs-Roubaix over en koos ervoor om te gaan trainen, zegt hij. „Op die manier heb ik meer controle over mijn vorm en kan ik mijn niveau langer vasthouden.”

Wat het niet makkelijker maakt om beide wedstrijden te rijden, zegt ploegleider Kemna, is dat er steeds harder wordt gekoerst. „Bij de afgelopen editie van de Amstel Gold Race reden ze gemiddeld 44 kilometer per uur. Dat is stukken sneller dan vijf jaar geleden. Als het peloton zo hard gaat, dan worden de verschillen uitvergroot. Ben je geen heel goede klimmer, dan kom je niet meer mee die heuvels over in de finale.”

Wat de verschillen dan weer kan verkleinen, zegt Adrie van der Poel, is het weer. „Kasseienrenners kunnen over het algemeen beter tegen de kou dan klimspecialisten, die magerder en lichter zijn. Dus als het koud en nat is in de Ardennen, zitten die twee types renners dichter bij elkaar.”

Van der Poel gelooft dat het nog steeds mogelijk is om in beide wedstrijden een goede uitslag te rijden. Hij wijst op zijn zoon Mathieu, die vorig jaar zowel ‘Roubaix’ reed als ‘Luik’ – en respectievelijk eerste en derde werd.

Supertalenten

Hetzelfde geldt voor de Belg Wout van Aert: tweede en derde in 2022. En Tadej Pogacar natuurlijk, de wereldkampioen, die twee weken geleden tweede werd in Parijs-Roubaix en komende zondag in Luik geldt als de grote favoriet. Hij won de koers twee keer eerder.

Maar dat zijn „supertalenten”, zegt Benoot, die bovendien naast de klassiekers aan maar weinig wedstrijden meedoen, een trend die in het hele peloton waarneembaar is. „Ik heb pas vijftien dagen gekoerst, Pogacar heeft dit seizoen nog maar dertien koersdagen in de benen. Daar zouden mannen als Roger De Vlaeminck (de Belg die in de jaren zeventig alle klassiekers reed en won, red.) om moeten lachen.”

Voor de meeste renners is het rijden van beide koersen in een ondersteunende rol wel te doen, zegt Benoot, maar wil je als renner méér bereiken, dan wordt het lastig. „Je kunt niet elke week een klassieker rijden als je overal top wil zijn.” En dus, concludeert hij, legt iedere renner zich steeds meer toe op zijn eigen kwaliteiten.

Dat is voor de fans misschien jammer: die zien het liefst de beste renners zo vaak mogelijk tegen elkaar rijden. Maar Benoot vindt het niet vervelend dat er in het voorjaar twee pelotons naast elkaar bestaan. „Het mooie is: de besten van die twee pelotons komen straks allemaal bij elkaar in de Tour de France.”

***

Improvvisamente il gruppo pesa dieci chili in meno

Ogni anno, a metà aprile, il gruppo subisce una trasformazione. Alla partenza della Liegi-Bastogne-Liegi ci sono corridori più leggeri rispetto alla Parigi-Roubaix di due settimane prima. Perché?

“Sono solo due gruppi diversi in primavera”.

   - Niki Terpstra ex corridore

25 aprile 2025 - NRC

Di Thijs Niemantsverdriet e Sam de Voogt

Naturalmente il contrasto tra le classiche del ciclismo Parigi-Roubaix e Liegi-Bastogne-Liegi è grande, dice Tiesj Benoot. In termini di posizione, in termini di percorso: una conduce su strisce di acciottolato del nord della Francia, l'altra sulle colline vallone delle Ardenne. Ma il corridore fiammingo, che corre per il team neerlandese Visma-Lease a bike, sperimenta anche una differenza di percorso: un diverso livello di folla.

Domenica prossima, quando gareggerà alla “Luik” (Liegi), sarà molto più tranquillo rispetto a quindici giorni fa, dice Benoot. “Alla partenza, lungo il percorso, nel gruppo si ha molto più spazio in gara, il posizionamento è meno importante. Non c'è quel lavoro di gomito a cui si è abituati nella Parigi-Roubaix”.

Benoot dovrebbe saperlo: ha corso la “Liegi” sei volte e la “Roubaix” tre volte. Questo lo colloca nel ristretto novero di corridori dell'attuale gruppo che hanno corso entrambe le corse più volte. Solo dieci volte un corridore ha vinto sia la Parigi-Roubaix (anno 1896) sia la Liegi-Bastogne-Liegi (1892), mentre tre uomini hanno vinto entrambe nello stesso anno. Quasi tutte queste vittorie risalgono a decenni fa. Nella storia recente del ciclismo, solo il belga Philippe Gilbert è riuscito a vincere entrambe le gare.

Ogni anno, il gruppo subisce una trasformazione a metà aprile. Se si prendono le liste di partenza della Parigi-Roubaix (13 aprile) e della Liegi-Bastogne-Liegi (domenica prossima), si trovano solo tre corridori che partecipano a entrambe le corse, in base a quanto si sapeva giovedì. Il gruppo è quasi completamente rinnovato: i corridori che hanno corso l'intera “primavera fiamminga” (principalmente corse sul pavé) si prendono una pausa, entrano gli specialisti delle salite e i corridori a tappe.

Le differenze tra i corridori prima e dopo il refresh sono aumentate negli ultimi 20 anni, come mostrano i dati del sito ProCyclingStats. I corridori che gareggiano alla Parigi-Roubaix sono aumentati di oltre due chili dal 2006 e ora pesano in media 74,4 chili; alla Liegi-Bastogne-Liegi il peso è diminuito di 2,5 chili e il corridore medio pesa 64,9 chili.

Questo ha senso, secondo Rudi Kemna, direttore sportivo della squadra olandese Team Picnic PostNL. “Sono due tipi di corse diverse. La Parigi-Roubaix è piatta, mentre i ciottoli sono i punti più appuntiti e bisogna saper sterzare e posizionarsi bene. Nella Liegi-Bastogne-Liegi, la differenza si fa in salita sulle numerose colline”. Kemna manda alle corse tipi diversi di corridori. “I corridori più potenti vanno alla Parigi-Roubaix, gli scalatori alla Liegi”.

Due gruppi

La staffetta numerosa nel gruppo è un fenomeno relativamente nuovo. Fino agli anni '90, era abbastanza normale che i corridori corressero sia sul pavé fiammingo sia sulle colline delle Ardenne vallone.

L'ex corridore Adrie van der Poel ha corso la Parigi-Roubaix e la Liegi-Bastogne-Liegi nove volte nella stessa stagione - l'ultima volta nel 1993. “Ai miei tempi, il 40% dei corridori proseguiva per un po' dopo la Roubaix, credo”, dice. “Se andavi bene nelle prime corse sul pavé, rimanevi nella selezione per tutta la primavera. Oggi, non più del 10% dei corridori va alla Liegi”.

L'ex corridore Niki Terpstra vede “solo due gruppi diversi”. Ciò è dovuto, secondo lui, alla professionalizzazione e alla specializzazione che si è verificata nel ciclismo, in seguito alla quale i programmi di allenamento e di gara vengono messi insieme in modo molto più preciso. Mentre una metà dei corridori professionisti partecipa alle classiche fiamminghe di primavera, l'altra metà si allena in altura o partecipa a una corsa a tappe collinare come il Giro dei Paesi Baschi.

Terpstra, ex vincitore della Parigi-Roubaix e del Giro delle Fiandre, ha corso la doppietta Roubaix e Liegi due volte nella sua lunga carriera, nel 2007 e nel 2010. La differenza tra le due corse si nota immediatamente quando si gareggia, dice. “In realtà inizia nell'hotel della squadra. Si percorre la classica primavera fiamminga con alcuni compagni di squadra e all'improvviso non ci sono più”. Poi, all'inizio della gara, il resto del gruppo è “improvvisamente molto più piccolo di statura”, dice Terpstra. “Quelli vanno più facilmente in salita”.

Entrambe le volte che ha gareggiato a Liegi, Terpstra non è arrivato al traguardo. “Sono rimasto indietro, e poi ti ritrovi rapidamente fuori dalla gara”, dice sorridendo. “Ho solo trascorso un bel pomeriggio nelle Ardenne”.

Il fatto che non abbia combinato più spesso Roubaix e Liegi è dovuto al fatto che correre queste classiche di un giorno è un grande compito, dice Terpstra. “Il mio traguardo mentale era sempre la Parigi-Roubaix. Dopodiché, mi sentivo completamente perso. È incredibilmente difficile ricaricarsi per una gara del genere”.

Terpstra si recava spesso all'Amstel Gold Race, nel fine settimana tra la Roubaix e la Liegi, perché è l'unica classica olandese, ma in quella non ha mai ottenuto buoni risultati. “Per me era sempre una settimana di troppo”.

Tiesj Benoot ha corso la Parigi-Roubaix e la Liegi-Bastogne-Liegi almeno tre volte, ma mai nella stessa stagione. Quest'anno ha saltato la Parigi-Roubaix e ha scelto di allenarsi, dice. “In questo modo ho più controllo sulla mia forma e posso mantenere il mio livello più a lungo”.

Ciò che non rende più facile correre entrambe le gare, dice il direttore sportivo Kemna, è che le corse stanno diventando sempre più difficili. “Nell'ultima edizione dell'Amstel Gold Race si correva a una media di 44 chilometri l'ora. È molto più veloce di cinque anni fa. Quando il gruppo va così veloce, le differenze si amplificano. Se non sei un ottimo scalatore, non riuscirai a superare quelle colline nel finale”.

Secondo Adrie van der Poel, ciò che può ridurre le differenze è il meteo. “I corridori del pavé in genere sopportano meglio il freddo rispetto agli specialisti delle salite, che sono più magri e leggeri. Quindi, quando nelle Ardenne fa freddo e piove, questi due tipi di corridori sono più vicini”.

Van der Poel ritiene che sia ancora possibile ottenere un buon risultato in entrambe le gare. Egli indica il figlio Mathieu, che l'anno scorso ha corso sia la “Roubaix” sia la “Liegi”, ottenendo rispettivamente il primo e il terzo posto.

Super talenti

Lo stesso vale per il belga Wout Van Aert: secondo e terzo nel 2022. E naturalmente Tadej Pogacar, il campione del mondo, che quindici giorni fa è arrivato secondo alla Parigi-Roubaix ed è considerato il grande favorito a Liegi domenica prossima. Ha già vinto la corsa due volte.

Ma questi sono “super talenti”, dice Benoot, che peraltro partecipa a pochissime gare oltre alle classiche, una tendenza osservata in tutto il gruppo. “Io ho corso solo 15 giorni, Pogacar ha nelle gambe solo 13 giorni di gara in questa stagione. Questo farebbe ridere uomini come Roger De Vlaeminck (il belga che ha corso e vinto tutte le classiche negli anni '70, ndr)”.

Per la maggior parte dei corridori, partecipare a entrambe le corse in un ruolo di supporto è fattibile, dice Benoot, ma se si vuole ottenere di più come corridore, diventa difficile. “Non si può correre una classica ogni settimana se si vuole essere al top ovunque”, dice. Quindi, conclude, ogni corridore si concentra sempre più sulle proprie qualità.

Questo potrebbe essere un peccato per i tifosi, che preferiscono vedere i migliori corridori in gara l'uno contro l'altro il più spesso possibile. A Benoot però non dispiace la coesistenza di due gruppi in primavera. “La cosa bella è che i migliori di questi due gruppi si ritroveranno presto tutti insieme al Tour de France”.